Ես սիրեցի…

 

Ես սիրեցի

Ես սիրեցի, բայց ոչ ոք

Սիրածներես գիտցավ թե՝

Զինքը որքա՜ն սիրեցի...

Ո՞վ կարդալ սիրտը գիտե։

Ամենեն մեծ հրճվանքիս,

Ամենեն սուր վշտերուս

Ներշնչողները, ավա՜ղ,

Զիս չեն ճանչնար այս պահուս։

Սերս կարծես այն գետն էր,

Որ իր հոսանքը անբավ

Առավ լեռան ձյուներեն

Ու լեռը զայն չտեսավ։

Սերս այն դուռն էր կարծես,

Ուրկե ոչ ոք մտավ ներս.

Ծաղիկներով ծածկըված՝

Գաղտնի պարտեզ մըն էր սերս։

Ու եթե սերս ոմանք

Երկքնին վրա՝ անսահմա՜ն

Տեսան ծուխի մը նման,

Կրակն անոր չտեսան...

Ես սիրեցի, բայց ոչ ոք

Սիրածներես գիտցավ թե՝

Զինքը որքա՜ն սիրեցի,

Ո՞վ կարդալ սիրտը գիտե...

 

 

Անունդ

Ինչո՞ւ անունըդ այստեղ չըկարենա՜մ գրել ես
Եվ աշխարհի չհայտնեմ, թե քեզ ինչպես սիրեցի...

Երկու վանկերը անոր կզրուցեմ գաղտնապես, 
Եվ այն ամբողջ կթըվի սիրո մատյան մը ինձի...
Ինչո՞ւ անունըդ այստեղ չըկարենամ գրել ես...։
     
Հիմա, հեռու իրարմե՝ միայն անունըդ ունիմ
Բերնիս վրա, համբույրի մը պես աննյութ և անուշ...
Գիշեր ատեն, սենեկիս մենության մեջ մտերիմ, 
Ես զայն կըսեմ և ահա քեզ կտեսնեմ քաղցրահուշ...
Հիմա, հեռու իրարմե՝ միայն անունըդ ունիմ...։
     
Գեղեցկությունդ ու իմ սերս հորինեցին զայն կարծես...
Սիրտս իր անդուլ տրոփմամբ անընդհատ զայն կհեգե՝
Թէպետ վաղուց մտքիս մեջ քեզ ամբողջ գոց գիտեմ ես...
Քեզ չըճանչցած ունեի՞ր դուն այդ անունը միթե...
Գեղեցկությունդ ու իմ սերս հորինեցին զայն կարծես...
     
Ո’չ, չեմ ուզեր, չեմ կրնա՜ր ես զայն հանձնել աշխարհի.
Երկու վանկովն իր կուզեմ խնկել իմ կյանքս միայն, 
Եվ երբ վերջին արևիս վերջին ճաճանչը մարի՝
Անունդ ի շուրթ դեռ կուզեմ ողջունել այգը մահվան.
 Ո’չ, չեմ ուզեր, չեմ կրնա՜ր ես զայն հանձնել աշխարհի...

 

 

Իմ վերջին սերս…

 

Իմ վերջին սերս, օ՜հ, այնքան առաջինին դեռ նման,
Սիրտս դեռ տաք է քեզմով ու կտանիմ քեզ հիմա
Զգուշաքյլ, երկյուղած՝ մոխրի մը պես սրբազան
Ուրկե փյունիկ մը հառնել ու դեռ տանջել զիս կրնա...

Իմ վերջին սերս, օ՜հ, թռչո՛ւն չորս օր ապրած, չորս գիշեր,
Իմ և անոր աչքերուն, շարժումներուն ալ միջև,
Եվ մատնված տանջանքի, երբ դեռ հազիվ կբխեր
Երգին աղբյուրը կուրծքեն, հազի՜վ բացած էր ան թև․․․

Ի՜նչպես անուշ եղար դուն և ան ի՜նչպես կրցավ քեզ
Խոցել բառով մը միակ, երբ մոտեցր քիչ մ'իրեն,
Ինք որ տեսած էր զքեզ, քեզի ժպտած հեռուեն...
Եվ դուն ի՜նչպես, վերջին սեր, եղար խոնարհ, եղար հեզ,
Ի՜նչպես անձայն, անպաշտպան ծռեցիր վիզդ ու ինկար,
Ի՜նչպես մնաց սրտիս մեջ քու մահու ճիչդ երկար...

 

 

Աղվորները
      
Աղվորն ա՜ն է հավիտյան, որ անցավ օր մը քովեդ
Եվ աչվընե՛րըդ օծեց, ― աստվածային այցելո՛ւ, ―
Գեղեցկությամբ մը, որուն ա՛լ չդարձար նայելու, 
Եվ չուզեցիր հանդիպել անոր անգամ մըն ալ գեթ...
     
Աղվորն ան է տակավին, ― հավիտյանե հավիտյան, ―
Որ նայվածքիդ արևին տակ կմեծնար համրորեն, 
Որ զերթ ծաղիկ մ՚օրորվող գարնան անուշ հովերեն, 
Երբ մեկնեցար՝ մտքիս մեջ մնաց միշտ թարմ, մի՜շտ
բուրյան...
     
Եվ աղվո՛րը, ― դուն գիտե՜ս օրհնյալ անունը անոր, ―
Անիկա՛ է, որ կարծես պիտի կրնար քեզ սիրել, 
Որ սերդ անշուշտ գուշակեց ու սպակեց ակընկոր, 
Որուն սակայն լավ է, որ չուզեցիր սիրտը խռովել...
Աղվորն անոնք են միայն, որ տենչանքիդ ընդմիջեն
Անցան, գացի՜ն ու հիմա քեզ հեռուեն կկանչեն...։

 

 

Այս ծաղիկներն...
     
Այս ծաղիկներն ալ գարնան, 
Տենչանքներուս այս նման, 
Պիտի խամրին ու իյնան...
     
Այգաբացին ջինջ ու զով, 
Վարդերն ինչպես սարսռալով
Կը մերկանան միմյանց քով, 
     
Այնպես իղձերըս վերջին
Կը խըլրտին, կը բացվին, 
Կու տան իրենց խունկ հոգին...
     
Վերջին ծաղիկ մը միայն, 
Այս վերջին իղձը ունայն, -
Ես կ՛ուզեի պահել զայն։
     
Իղձը հոգին գրկելու
Անոր որ քաղցր ու հըլու՝
Ձեռքն իր ձեռքիս կը թողու...։

 

 

Փափագ
        
Անուշ հոգի մը ըլլար, 
Ես այն հոգվույն սիրահար, 
Ան իմ երկինքըս ըլլար։
     
Ես այդ հոգին պաշտեի
Ինչպես երկինքը ծավի, 
Զայն հեռուե՜ն պաշտեի։
     
Ան ցոլանա՜ր սրտիս մեջ
Իր լույսերովը անշեջ, 
Ես սուզվեի՜ անոր մեջ։
     
Անուշ հոգի՜ մը միայն, 

Ու գրկեի՜ ես անձայն
Զայն հոգիիս մեջ միայն...

 

 

Կանթեղ
     
Իմ սրտիս մեջ՝ բյուրեղ կանթեղ, 
Նշուլեցավ բոցը սիրույդ, 

Եվ կանթեղին մեջ, յուղի տեղ, 
Հոսեցուցի կյանքըս պուտ-պուտ։
     
Հոն, խորանին մեջ հոգիիս, 
Ժամանակե ի վեր անհուշ, 
Գամված է քու, ո՜վ պաշտելիս, 
Քու ոսկեգիծ պատկերն անուշ։
     
Այդ պատկերին առջև ահա, 
Որ հրեշտակի ունի անուն, 
Սիրույս կանթեղը կմխա
Բոցով մը փոքր ու պլպլուն։
     
Իմ մարմնիս թաց սպունգեն
Քամված կյանքը երբ որ ցամքի՝
Սիրույս կանթեղն ալ այն ատեն, 
Լոկ այն ատեն մարի՜ պիտի։

 

 

Մահերգ նահատակաց
        
Անոնց համար որ ինկան
Ըզմեզ ազատ ուզելով՝
Սրտերը մեր քովե քով
Կ'ըլլան այսօր մեկ խորան։
     

Անոնց հոգվոյն պաշտամունք
Մեր մեն մի խոհն է հիմա, 
Դեպի անոնց կ'ամբառնայ

Մեր յոյսն ու սերն իբրեւ խունկ
     

Եվ մեր ցավի սըկիհեն
Անոնց մարմինն ու արյունն
Իբր անսահման սրբություն
Մենք կ'ընդունինք սրբօրեն։

 

 

Երազ

 

Այս գիշեր զքեզ ես երազեցի
Եվ կփնտըրեմ այսօր ամեն տեղ
Մազերըդ՝ խավար, նայվածքըդ՝ կանթեղ,
Ակռաներդ՝ մարգրիտ, ականջըդ՝ խեցի։
Այս գիշեր զքեզ ես երազեցի
Եվ բերնիս վրա շրթունքիդ հյութեղ
Վերադարձավ համն ու դողաց այնտեղ։
Քայլերուդ առաջ լայնորեն բացի
Ժանգոտած հոգիս և եկար, անգե՛տ,
ճամփորգութենե մը ինչպես երկար
Բազուկներուս մեջ՝ որբ քու մարմինեդ։
0'հ, նստե հիմա և ա՛լ մի՛ երթար,
Հիմա՛, մեղքըցիր և եթե կրնաս
Զիս քիչ մը սիրե՛, ո՛վ բարի տղաս...

 

 

Իմ գյուղը

 

Իմ գյուղը միշտ իր լայն ու լույս երկնքով,
Իր արտերի հղությունով հանդարտ,
Մանկությունով աղբյուրների իր թոթով
Եվ լեռների շրջությունով զվարթ,
Ուր որ երթամ՝ կդառնա շուրջը մտքիս,
Ծովահայաց ճամփաների մեջ իրեն
Մերթ բռնում է հոգնած աչքերս ու հոգիս,
Մերթ փչո՜ւմ է երեսիս մի հով իր հովից...
Իր տղոցով գյուղս կաճեր ու կերգեր
Կսարսռա՜ր իր սերերով ծաղկավետ,
Կօրհնաձայներ իր ծերերի շուրթի հետ...
Իմ գյուղը, տեր, արդյոք, ինչ զով զեփյուռներ,
Հով արևներ, ծով ստվերներ կտեղա
Այնտեղ թողած, այնտեղ թաղվա՜ծ սրտիս վրա։

 

 

 Լուսավորչի կանթեղը            

 

Երկնի անթիվ աստղերեն մերն է միայն անիկա՛ ...
Ամեն գիշեր վերը, հո՛ն, Արագածի գլխուն վրա
Ան կշողա առանձին, այնքան անջատ մյուսներեն,
Որ ուրիշ ձեռք մը կարծես զանի վառեց գաղտնորեն:
Զանի վառեց ու կախեց հո՛ն, մեզ համար, հավիտյան...
Ան կանթեղն է՝ լույս առած Լուսավորչեն Հայության,
Անկե լցված, անոր ջինջ արտասուքեն՝ յուղի տեղ,
Պլպլացող քաղցրությամբ, պլպլալիք միշտ կանթեղ...
Այդպես հավտաց ու այդպես դեռ կհավտա հայ հոգին,
Որ միշտ դարձավ, նայեցավ և հառեցավ անձկագին
Առտուն ձյունոտ Մասիսին և գիշերներն ալ անոր...
Այդպես և ե՛ս, ո՛վ մեծ սուրբ, հավատարծարծ կանթեղիդ
Զգացի, որ հոգվույս մեջ կծագեր շողը վճիտ
Եվ կմեծնա՜ր, կմեծնա՜ր, մինչև կըլլա՜ր Այգ մը նոր...

 

 

Մութին մեջ

 

Մութին մեջ կուզեմ որ կյանքըս անցնի,
Երազի մը պես մեղմ ու կարճատև,
Անձայն, անշշուկ, ամենին գաղտնի
Լայն ճամփուն մեջեն քայլով մը թեթև,
Առանց ստվերիս շղթային բռնի։
Չեմ ուզեր տեսնել աստղերը երկնի,
Որոնք կբացվին հոն՝
ժպիտ իբրև, Իբրև ժպիտներ մարդոց ծերունի–
Մութին մեջ։
Ինչպես որ ցցված վիզե մը ծխանի
Մոլթր ելլելով կերթա համրաթև
Տնդիլ օդին մեջ ու իրեն հետև
Չի թողուր ո՛չ մեկ հետք հիշատակի,
Այնպե՛ս թող իմ կյանքն հալի՛, տարտղնի՛
Մութին մեջ։

 

 

Վայրի ծաղիկ

 

Վայրի ծաղիկ, բայց ինչպե՞ս
Արևն ու ծովն ալ վըրադ
Դողացեր են ու ըզքեզ՝
Մայրիկիդ հետ խանդակաթ

Գգվանքներով են ծածկեր
Վայրի ծաղիկ․ բայց որքան
Թափեր է լոյս երազներ
Աչքերուդ մեջ լուսընկան

Երբոր գյուղիդ երկինքեն
Քեզ կը դիտեր հիացմամբ
Օրօրցիդ մեջ՝ արդեն
Էիր լուսնակ մը անամպ։

Վայրի ծաղիկ, քեզ այսօր,
Շքեզ վարդե մ'ավելի,
Տենչով մը նոր ու հզոր
Քաղել, շընչել ուզեցի...։

 

 

Վերջին մրմունջք

 

Յիշատակներ գունդագունդ կը խուԺեն վրաս այս գիշեր...
Ինչ որ եղաւ ու չեղաւ կ'անցնի մտքիս առջեւէն՝
Արեւահատ, սովահար տղոց նման լուսեղէն,
Որոնց ես մահը տեսայ ու կը լսեմ ճիչը դեռ...։

Իմ ամբողջ կեանքս այս գիշեր. իր յոյսերով, յուշերով՝
Իր վարդերուն յոյսերով, իր յուշերով փուշերուն,
Կը գրաւէ սիրտս անսէր, կ'ողողէ աչքս անքուն,
Մինչեւ կոկորդս ան կ'ելլէ իբրեւ աղի, լեղի ծով...։

Ա՜հ, լաւագոյն է չըլլալ եւ լաւագոյն է հիմայ
Դադրիլ այլեւս ըլլալէ ու երթալ հոն ուր չըկայ
Ոչ ըսպասում, ոչ պատրանք, ոչ անցեալ, ոչ ապաքայ...։

Ալ հիմայ պէտք է, հոգիս, պատրաստըւիլ լռության,
Չաւաղելով, չողբալով, եւ մոռնալով յավիտեան
Գալարատանջ երգելու այս սփոփանքն ալ ունայն...։

 

 

Քեզմե ոչինչ

 

Քեզմե ոչինչ, ինձմե՝ ամեն բան, ամեն․
Քեզմե միայն խաղաղություն, լռություն,
Մինչ իմ սրտիս մեջ ժպիտներ կիսարթուն՝
Դատապարտված, նորեն մահվան կսպասեն...

Դուն չես գիտեր, ի՞նչպես գիտնալ դուն կըրնաս,
Թե ինձ համար շատ ավելին ես քեզմե,
Իմ կարոտս ես, որ զիս մեղմիվ կսփոփե,
Իմ մթությունս, որ իբրև լույս կիջնե վրաս...

― Ո՛վ սերըդ իմ, մինակ, առանց վայելքի,
Եվ փոքրագույն առանց հույսի մը անգամ,
Մահվան արև, որ հոգվույս դեմ կծագի...

Ի՜նչ փույթ․ նորեն ես ընդառաջ քեզ կուգամ

Ու կխնդրեմ, ես կխնդրեմ այս միայն,
Որ իմ սրտիս միշտ ցանկալի պահես զայն...